چرا زنان قاجار سبیل داشتند

ارادت خاص شخص ناصرالدین شاه به سبیل کلفت!!

سالهاست که همه ی ما با دیدن تصاویر زنان درشت هیکل دوران قاجار شگفت زده می شویم . چطور همه تا این حد چاق هستند ؟ چرا همه سبیل دارند آن هم به این شدت ؟ چطور ابروی همگی اینقدر پر پشت و انبوه و پیوسته است ؟ خالهای گوشتی سیاه چرا این همه رایج بوده اند ؟

وجه مشترک همه این تصاویر شخص عکاس است . یعنی ناصر الدین شاه. او که به مناسبت موقعیتش, نخستین عکاس ایرانی است تنها کسی بوده که می توانسته این تعداد گسترده عکس از زنان حرمسرا بگیرد .

این طور که از قراین و شواهد بر می آید چهره ها در این عکسها چندان واقعی نیستند . سبیلها و ابروها و خالهای گوشتی گویا همگی با مداد مشکی کشیده شده اند. چرا ؟

گویا ابروی ضخیم و به هم پیوسته , سلیقه ی شاه بوده و او این گونه ابرو را می پسندیده . نقاشی سبیل زنان هم گویا راهی برای عرض ارادت و علاقه ی ایشان به شخص شاه سبیل کلفت بوده . باقی چیزها مانند خال گوشتی هم احتمالا به تکرار زیاد عکاسی از چهره ی زنان و نیاز به ایجاد تنوع مربوط بوده .

تعدادی از عکسهای به جا مانده , از چهره ی “انیس الدوله” زن قدرتمند دربار ناصری هستند . انیس الدوله که دربسیاری از نوشته ها زن زیبایی معرفی شده در عکسهای ناصر الدین شاه چهره ی متفاوتی دارد .

این تصویری است که با نور پردازی و کادر بندی مناسب , چهره ای زیبا از انیس الدوله به نمایش می گذارد :

انیس الدوله سوگلی ناصرالدین شاه قاجار

ولی در این عکس که سوژه دورتر ایستاده و شاید کیفیت نور و چاپ هم پایین تر بوده سوگلی ناصر الدین شاه ناگهان زشت می شود.

انیس الدوله سوگلی ناصرالدین شاه قاجار

 

تصاویر زیادی از انیس الدوله هستند که در هر کدام سوگلی ناصر الدین شاه چهره و آرایش و لباس دگرگونه ای دارد . در یکی دور چهره با گل تزیین شده و در دیگری با دارا بودن چارقد سفت و محکم سینه ها برهنه هستند!!!  در تصویری می بینیم که زنان شکلک در آورده اند و در دیگری خواجگان حرمسرا در کنار بانوان هستند .

در تصویر پایین اثر مداد مشکی در ضخیم و به هم پیوسته شدن ابروی کمانی انیس الدوله به روشنی به چشم می آید .

انیس الدوله سوگلی ناصرالدین شاه قاجار

 

از آنجایی که بیشتر عکسهای ناصر الدین شاه از زنان حرم بوده می توان حدس زد که برای فرار از تکرار مکررات بانوان را وامی داشته دستی در چهره و سر وضع خود ببرند و تفاوت ایجاد کنند .

ناصرالدین شاه به همراه انیس الدوله و عالیه خانم

 

شاید بتوان نتیجه گرفت که این عکسها نشانگر چهره ی واقعی زنان آن دوران نیستند و چون قرار بر نمایش عمومی آنها نبوده صرفن هدف سرگرمی شاه را تامین می کرده اند .

یکی از نخستین سلفی های جهان در حرمسرای ناصرالدین شاه

 

تصویر بعدی عصمت الدوله دختر بزرگ ناصرالدین شاه و همسر دوست محمدخان معیرالممالک است. ناصرالدین شاه پدر عصمت الدوله درباره آرایش او می نویسد:

وعده داشتیم خانه ظل السلطان از صبح رفتیم … من و ظل السلطان و نایت السلطنه رفتیم اندرون از همان راه گلخانه … عصمت الدوله سبیل داشت, به قدر سبیل نایب السلطنه.

 

عصمت الدوله دختر بزرگ ناصرالدین شاه